پتاسيم هيدروكسيد
نامهاي ديگر: پتاس، پتاسيم هيدرات، هيدروكسيد پتاس، پتاس سوزآور
فرمول مولكولي: KOH
شكل ظاهري: جامد گرانول سفيد رنگ
انحلال پذيري: محلول در آب، الكل، گليسرول - نامحلول در اتر، آمونياك مايع
كاربرد: خنثي سازي اسيدها
پتاسيم هيدروكسيد يك تركيب شيميايي با فرمول مولكولي KOH است، و معمولا پتاس سوز آور ناميده مي شود. اين تركيب و سود سوزآور يا همان سديم هيدروكسيد از قويترين بازها هستند. برعكس هيدروكسيد سديم، هيدروكسيد پتاسيم عاري از هرگونه كلر مي باشد و در نتيجه ازآن ميتوان براي خنثي سازي محلول ها و موادي كه بايد در عدم حضور كلر خنثي شوند مورد استفاده قرار گيرد. هيدروكسيد پتاس نسبت به مقدار بيشتري در آب حل مي شود. پتاس، جامدي بي بو، سفيد و ناهموار است كه اغلب محلول درآب است. برآورد شده كه در سال ۲۰۰۵ بين ۷۰۰٬۰۰۰ تا ۸۰۰٬۰۰۰ تن از اين محصول توليد شده‌است و تقريباً يك صدم مقداري است كه سديم هيدروكسيد سالانه توليد ميشود است. پتاس ماده تشكيل دهنده بيشتر صابون هاي مايع و جامد و همچنين بسياري از تركيبات ديگر است.
روشهاي توليد هيدروكسيد پتاسيم
هيدروكسيد پتاسيم، كهمعمولا پتاس سوز آور ناميده مي شود، توسط الكتروليز آب نمك كلريد پتاسيم در سلول هاي الكتروليتي با استفاده از فرآيند جيوه اي و فرآيند غشايي توليد مي شود. در روش جيوه اي هيدروكسيد پتاسيم بسيار خالص و در روش غشايي، محلول حدود ۳۰% توليد مي شود. اين محلول ها به كمك تبخير، تغليظ مي شوند و در بيشتر موارد از طريق تبخير در خلاء هيدروكسيد پتاسيم جامد ۹۰% حاصل مي گردد.
كاربرد هيدروكسيد پتاسيم
هيدروكسيد پتاسيم و هيدروكسيد سديم را در صنعت ميتوان به عنوان مترادف يكديگر استفاده كرد، اما معمولا هيدروكسيد سديم بدليل قيمت پايينتر ارجحيت دارد. انواع كاربرد اين محصول به قرار زير است:
- پيشرو جهت تركيبات پتاسيم
از هيدروكسيد پتاسيم براي توليد ساير تركيبات پتاسيم نظير پرمنگنات پتاسيم، كربنات پتاسيم، فسفات هاي پتاسيم نظير دي فسفات تترا پتاسيم، يدات پتاسيم، سيانيد پتاسيم، استفاده مي شود. بيشتر نمكهاي پتاسيم توسط واكنش هاي خنثي شامل پتاس آماده ميشود.
- توليد بيوديزل و ساخت صابون
از هيدروكسيد پتاسيم جهت توليد صابون هاي مايع با كيفيت بالا، ساخت گازوئيل از نباتات، خنثي سازي محلول هاي اسيدي و در توليد مواد شيميايي استفاده مي شود.
- كاربرد در كشاورزي
پتاسيم يكي از عناصر غذايي اوليه موجودات زنده جانوري و گياهي است، كودهاي پتاسيم بعد از نيتروژن و فسفر، سومين كود از نظر مصرف هستند، كودها 95% از مصرف پتاسيم را به خود اختصاص داده اند و كمتر از 10 درصد آن به مصرف تهيه مواد شيميايي مي رسد. كودهاي طبيعي يا شيميايي باعث افزايش توانايي خاك براي رشد و سلامت گياه است كه حاوي نيتروژن، فسفر يا پتاسيم مي باشد و اين عناصرحاصل خيزي خاك را افزايش مي دهند. پتاسيم فعاليت يا عدم فعاليت آنزيم‌ها، استفاده بهينه از آب، فتوسنتز و انتقال قندها، توليد نشاسته، در تركيبات پرانرژي لازم براي رشد گياهان، مقاومت در برابر بيماري‌ها و اثرات ناشي از خشكسالي، طعم و بوي ميوه‌ها و سبزيجات را در گياهان كنترل مي‌كند. عرضه پتاسيم، بيشتر بصورت پتاس و كاني‌هاي پتاسيم‌دار، كانه‌ها و محصولات فرآوري شده (كودهاي آماده براي مصرف، كودهاي تركيبي) صورت مي‌گيرد.
-ساير كاربردها
از ديگر كاربردهاي KOH به عنوان الكتروليت در باتري ها مي باشد. پتاس همچنين براي ساخت تراشه هاي نيمه رسانا استفاده ميشود. در مانيكور نيز براي از بين بردن پوست هاي زمخت دست و پا از ماده شيميايي استفاده مي شود كه عنصر اصلي سازنده آن هيدروكسيد پتاسيم است. براي از بين بردن موي حيوانات از بازهايي مانند هيدروكسيد پتاسيم كه به كوتيكول ساقه مو آسيب مي زنند، استفاده ميشود. پوست حيوانات را براي چند ساعت در محلول هيدروكسيد پتاسيم و آب مي خيسانند و آنها را براي مرحله مو زدايي آماده مي كنند. از اين اثر براي اصلاح صورت هم استفاده مي شود. محصولات قبل اصلاح و بعضي از خميرهاي ريش تراشي حاوي هيدروكسيد پتاسيم مي باشند.
فروش پودر تالك دارويي